سرطان ریه

بحث این دفعه سرطان ریه است لطفا روی ادامه مطلب کلیک کنید 

با توجه به سلولی که دچار تراریختی و سرطان شده‌است اشکال مختلفی از سرطان ریه وجود دارد که هر کدام نشانه‌های خود را دارند؛شایع ترین اشکال سرطان ریه عبارتند از:

• سرطان ریه با یاخته‌های کوچک (Small cell lung cancer): یاخته‌های سرطانی نوع کوچک در زیر میکروسکوپ به شکل جوی دو سر دیده می‌شود و به آن سرطان جو شکل (Oat-shaped) نیز گفته می‌شود. روند رشد این نوع سرطان ریه سریع است و در مدت زمان کوتاهی در اندام‌های دیگر پراکنده می‌شود. حدود ۲۰٪ سرطانهای ریه از این نوع است.
• سرطان ریه با یاخته‌های غیر کوچک (Non-small cell lung cancer): این نوع سرطان ریه با توجه به نوع سلول موجود در بافت ریه که دچار تراریختی و سرطان شده‌است تعریف می‌شود. اشکال مختلفی از این نوع سرطان وجود دارد؛

• سرطان بافت بشره‌ای (Squamous cell carcinoma): این سرطان از شا یع‌ترین انواع سرطان ریه‌است و شروع آن معمولاً از نایچه‌ها است و در مقایسه با دیگر اشکال سرطان ریه رشد آهسته تری دارد و مدت‌ها طول می‌کشد تا به اندام‌های دیگر سرایت کند.
• سرطان غده‌های ترشح کننده مخاط و رگ‌های لنفاوی (Adenocarcinoma) : این نوع سرطان ریه معمولاً در زیر بافت پوششی نایچه‌ها یا در مجاری لنفاوی کناره خارجی ریه رشد می‌کند.
• سرطان ریه با یاخته‌های بزرگ (Large cell carcinoma): این نوع سرطان اغلب در شاخه‌های کوچکتر نایچه‌ها دیده می‌شود.

از هر ۵ مورد سرطان ریه یکی از آنها از نوع یاخته‌های کوچک و بقیه از نوع غیر کوچک است. نوع کمیابی از سرطان ریه نیز به نام مزوتلیوما (mesothelioma) وجود دارد. این نوع سرطان ریه موجب تراریختی بافت پوششی ریه می‌شود و در افرادی تظاهر می‌کند که در تماس با آزبست (پنبه نسوز) بوده‌اند.

[ویرایش] علائم هشدار دهنده سرطان ریه

• افزایش و یا شدت سرفه در فرد سیگاری
• سرفه همراه با خلط خونی
• تنگی نفس دراثر فعالیت
• خس خس سینه به صورت حاد
• درد مبهم و یا مشخص در قفسه سینه
• خشن شدن صدا یا تغییر آن به شکلی که بهبود پیدا نکند
• عفونت‌های مکرر ریه و مجاری تنفسی
• کاهش وزن
• بی اشتهایی
• تورم در ناحیه گردن و صورت
• ضعف و خستگی مفرط

علاوه بر نشانه‌های فوق ممکن است عوارضی در بیمار ظاهر شود که ارتباطی با سرطان ریه نداشته باشد و به سرایت سرطان به اندام‌های دیگر بدن مربوط باشد. در چنین مواردی بیمار از سردرد، احساس ضعف عمومی، سهولت شکستگی و آسیب پذیری استخوان‌ها، انواع خونریزی و لخته شدن غیر عادی خون شکایت می‌کند. سرطان ریه درمراحل ابتدایی هیچ نشانه‌ای ندارد و بیماران اغلب زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که بیماری در مراحل پیشرفته قرار دارد و در نتیجه آمار مرگ این نوع سرطان رقم بالایی دارد.

[ویرایش] سبب‌شناسی

پژوهش‌های آماری و بالینی روند بدخیمی بیماری سرطان ریه را به این عوامل ارتباط می‌دهند:

• اعتیاد به دخانیات:خطر ابتلا به سرطان ریه با افزایش مقدار و مدت تماس با دود تنباکو رابطهً مستقیم دارد و هرچه سن شروع استعمال دخانیات پائین تر باشد عامل مستعد کننده و پیشتاز در ابتلای به سرطان ریه افزایش پیدا می‌کند.

آلاینده‌های موجود در هوای محیط زیست و محل کار- موادی چون آزبست (پنبه نسوز)، گاز رادون (گازی بی رنگ و بی بو که از تجزیه طبیعی اورانیم در آب ، خاک و مصالح ساختمانی قدیمی تولید می‌شود)، اورانیوم و نیکل عامل مستعد کننده و پیشتاز در درچار شدن به سرطان ریه هستند.

• عوامل ژنتیکی:وجود سابقه سرطان ریه بین اعضای نزدیک خانواده احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش می‌دهد.
• عوامل ایمنولوژیک(ایمنی): نارسایی مکانیسم ایمنی طبیعی بدن عاملی مستعد کننده در ایجاد سرطان ریه شناخته شده‌است.
• سن:افراد بالای ۶۰ سال بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه هستند و باید بیشتر مراقب علائم هشدار دهنده این بیماری باشند.

[ویرایش] روند تشخیص

با توجه به وضیعت عمومی سلامت فرد، بررسی‌های تشخیص سرطان ریه ممکن است شامل:

• عکسبرداری از ریه‌ها با تابش اشعه X
• آزمایش خلط
• سی تی اسکن (Computerised tomography scan): در این روش دستگاه سی تی اسکن با گرفتن تعدادی عکس توسط اشعه ایکس، تصویری سه بعدی از بدن را نشان می‌دهد و از این طریق محل و اندازه دقیق ضایعه و پراکندگی تومور ریه به بخش‌های دیگر قفسه سینه یا اندام‌های دورتر مانند کبد مشخص می‌شود.
• سی تی اسکن دورانی یا اسپایرال (Spiral CT scan): در این روش یک دستگاه کامپیوتری سی تی اسکن با حرکات دورانی به دور بدن بیمار در هر دور بیش از صد تصویر از بدن بیمار می‌گیرد. در سی تی اسکن دورانی ضایعات کوچکی که از طریق سی تی اسکن معمولی قابل روئت نیست، مشاهده می‌شود.
• پرتونگاری با استفاده از تشدید میدان مغناطیسی (MRI Scan) – این آزمایش مشابه سی تی اسکن است با این تفاوت که به جای تابش اشعه X از مغناطیس جهت عکسبرداری از اعضای بدن استفاده می‌شود. در این آزمایش بیمار به مدت ۳۰ دقیقه به طور ساکن درون اتاقک این دستگاه می‌ماند و تصاویر مقطعی از بدن او تهیه می‌شود.
• نمونه برداری یا بیوپسی (biopsy): بررسی میکروسکوپی از نمونه بافت تومور. این آزمایش بسیار مهم است زیرا مطمئن ترین روش برای تشخیص سرطان ریه و نوع آن به حساب می‌آید. روشهای متفاوت بیوپسی ریه عبارتند از:

• نمونه برداری با سوزن (needle aspiration): در این روش با تابش پرتوی اشعه ایکس، توده در صفحه تلویزیون دیده می‌شود و پزشک با دقت با سوزن مقداری از بافت ریه را با سرنگ کشیده و برای آزمایش بافت شناسی جدا می‌کند.
• نمونه‌برداری با بروتکوسکپ یا برونکوسکپی Bronchoscopy)): بروتکوسکپ لوله‌ای فلزی و توخالی است که به یک لامپ مجهز شده و از طریق دهان یا بینی به داخل نای فرو داده می‌شود و مشاهدهً بصری بافت ریه را امکان پذیر می‌کند سپس پزشک با دقت مقداری از بافت و مایع درون ریه را از طریق این لوله برای امتحان بافت شناسی جدا می‌کند . قبل از انجام این عمل به بیمار بیهوشی موضعی داده می‌شود.
• نمونه‌برداری باز (جراحی). در نمونه برداری باز، بیهوشی عمومی لازم است و می‌تواند به روش معاینه توراسکپی (Thoracoscopy) یا مدیاستینوسکپی (Mediastinoscopy) انجام شود. جراحی به پزشک امکان معاینه درون قفسه سینه و غده‌های لنفاوی نزدیک ریه را می‌دهد وطی آن در پوست پایین گردن شکاف کوچکی داده می‌شود و از این طریق لوله‌ای به درون قفسه سینه فرستاده می‌شود. انتهای این لوله متصل به نورافشان و بزرگنما است. جراح در این مرحله سلولها و غدد لنفاوی که دچار تراریختی شده‌اند می‌تواند نمونه برداری و مورد بررسی دقیقتری قرار دهد. از این طریق می‌توان اندامهای واقع در منطقه بین ریه چپ و راست را دید و برای تشخیص پراکنده شدن یاخته‌های سرطانی به غده‌های لنفاوی مجاور ریه استفاده کرد.

• توموگرافی با نشر پوزیترون یا پت اسکن (PET-Positron emission tomography) - در این روش دستگاه اسکنر در اطراف بیمار می‌چرخد و تصویر از راه نشر پوزیترون بدست یک ماده رادیواکتیو که به بیمار تزریق شده و یا بدست او استنشاق می‌شود، شکل می‌گیرد، با این روش دیدن ریه در سه بعد شدنی می‌شود.
• سونوگرافی (Ultrasound) در این شیوه از امواج صوتی جهت بررسی ساختار توده در ریه به کار برده می‌شود.
• آزمایش تنفس (Lung function test)- در این شیوه بیمار پیش از جراحی تحت آزمایش‌های تنفسی متفاوت قرار می‌گیرد.
• آزمایش خون- تومورهای سرطانی آنتی ژن و آنزیم‌های مشخصی را فرآوری می‌کنند که می‌شود از راه آزمایش خون کشف شوند. اندازه گیری آنتی ژن کارسینو امبریونیک (arcinoembryonic Antigen-CEA) و آنزیم (Neuron-specific enolase (NSE از آزمایش‌های غربالگر این بیماری است. افزایش میزان سطح این پروتین‌ها بازگوکننده نشانه‌های سرطان و کاهش میزان آنها در حین درمان نشانه مهار کردن رشد سرطانی سلول‌های بیمار است.
• اسکن استخوان Bone Scan - تصویربرداری از استخوان بدست یک ماده رادیواکتیو روشی بسیار ارزشمند است که در تشخیص انتشار سرطان به استخوان، کارساز بودن درمان سرطان و روند التیامی نواحی درگیر در استخوان به کار می‌رود.

[ویرایش] درمان

درمان بیماری سرطان ریه بستگی به نوع سرطان، چگونگی بیماری در آغاز درمان، سن، سلامت همگانی و چگونگی واکنش بیمار به نوع درمان دارد. سرطان ریه بیشتر به انگیزه غنی بودن سیستم خون رسانی و لنفاوی ریه به آسانی می‌تواند به دیگر اندام‌های بدن سرایت کند. با نگرش به سن و چگونگی سلامت بیمار می‌شود الگوهای درمانی زیر بکار گرفته شود:

• جراحی: بیشتر اگر تومور بدخیم منحصر به ریه باشد می‌شود بخش کوچک یا تکه کاملی از ریه (لوبکتومی) (lobectomy) و یا تمام یک ریه (نومونکتومی) pneumonectomy)) برداشته می‌شود. عوارض جانبی جراحی، خونریزی و برآیند اینکه کم خونی، دشواری‌های تنفسی و خواب آلودگی است.
• شیمی درمانی : جهت از میان بردن یاخته‌های سرطانی پراکنده بکار گرفته شده قرار می‌گیرد. شیمی درمانی جهت پیشگیری از عود بیماری و مواردی که سرطان در بدن پخش شده تجویز می‌شود. بکارگیری داروهای شیمیایی منجر به نابودی سلولهای سرطانی می‌شود. عوارض پهلویی شیمی درمانی بر این پایه‌اند: حالت تهوع و استفراغ، ریزش موی سر و ابرو، کاهش گلبولهای سفید خون، سستی سیستم ایمنی و دفاعی بدن، عفونت، احساس درد، خشکی دهان و پوکی استخوان، کم‌خونی، و کاهش شمار گلبولهای قرمز خون که می‌شود سبب خستگی، سرگیجه و احساس سرما در بیمار شود. اسهال و یبوست، و سفتی و خشکی مفاصل از دیگر عوارض پهلویی شیمی درمانی است.
• پرتو درمانی : جهت از میان بردن مستقیم ضایعه بدخیم ریه بکار گرفته می‌شود. در این روش از اشعه با انرژی بسیار به کار برده می‌شود و این اشعه با آسیب رساندن به سلولهای زنده منجر به مرگ آنها می‌شود. خستگی شدید، افسردگی، تهوع، استفراغ، بی اشتهایی و آسیب‌های عروقی و تنفسی از عوارض پهلویی پرتودرمانی است. همچنین پرتودرمانی می‌شود مایه سرکوب سیستم خونساز بدن و کاهش گلبولهای سفید و سستی سیستم ایمنی بدن و سرانجام بروز عفونت شود.
• درمان فوتودینامیک (Photodynamic Therapy) : بکارگیری رنگ و نور است. در این شیوه رنگ به داخل یک رگ تزریق و سپس در تمام بدن منتشر می‌شود. پس از چند روز، این رنگ تنها در سلولهای بدخیم باقی می‌ماند. سپس نور قرمز رنگ لیزری به سلول تابانده می‌شود و رنگ درون سلول سرطانی این نور را جذب می‌کند. این امر منجر به عکس العمل فوتوشیمیایی که ویرانگر سلول‌ها است می‌شود.
• درمان بیولوژیکی یا ایمونولوژیک : که مشتمل بر بازسازی، تحریک، هدایت و تقویت سیستم طبیعی دفاعی بدن بیمار است و با بکارگیری آنتی بادی و هدایت سیستم دفاعی خود بیمار جهت مبارزه با سرطان روی می‌دهد. بکارگیری عواملی مانند اینترفرون‌ـ سلولهایی که فعالیت ضدتوموری مستقیم دارند، و آنتی بادی‌های مونوکلونال که اثرات تداخل بقاء سلول را دارند، رشد سرطان را کاهش می‌دهد.
• Stent وسیله یا قالبی جهت ایجاد کانال تنفسی مصنوعی در بیمار دچار به سرطان ریه- این روش در بیمارانی که دچار اختلالات تنفسی هستند، بکار گرفته می‌شود.
• سوزاندن تومور بدخیم با اشعه لیزر: در برخی موارد ضایعه بدخیم سرطان ریه منجر به مسدود شدن خشکنای می‌شود. در چنین موردی پزشک با سوزاندن ضایعه بدخیم با اشعه لیزر راه عبور هوا را برای بیمار باز می‌کند. این روش به گونه کامل نمی‌تواند منجر به ازبین بردن ضایعه بدخیم شود ولی کمکی است جهت آسانی تنفس در بیمار.

[ویرایش] پیشگیری

سرطان ریه درمراحل ابتدایی هیچ نشانه‌ای ندارد و بیماران بیشتر زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که بیماری درمراحل پیشرفته قرار دارد. تدابیر پیشگیرانه‌ای مانند دوری از آلاینده‌ها و نبود کاربرد دخانیات و بررسی پیرامون خانه از دید نبود گاز رادون و آزبست بهترین روش محافظتی در برابر بیماری کشنده سرطان ریه‌است.